لاستیک‌ ران‌فلت (Run-Flat)، یکی از دستاوردهای مهم در صنعت تایر به‌حساب می‌آید. اما داستان این لاستیک‌ها چیست؟ آیا فقط یک فناوری فانتزی هستند یا راه‌حلی هوشمندانه برای یک مشکل جهانی؟ سال‌ها پیش تصور این‌که بتوان با یک تایر پنچر کیلومترها به مسیر ادامه داد بیشتر شبیه یک داستان علمی-تخیلی بود. اما امروزه این فناوری در بسیاری از خودروهای لوکس، اسپرت و حتی اقتصادی جای خود را باز کرده و با نام لاستیک‌های ران‌فلت (Run-Flat) شناخته می‌شود.

لاستیکی که حتی وقتی پنچر می‌شود همچنان شما را به نزدیک‌ترین تعمیرگاه می‌رساند؛ بدون آن‌که نیازی به تعویض تایر در کنار جاده یا خطر بروز تصادف وجود داشته باشد. ایده‌ اولیه لاستیک‌های مقاوم به پنچری، به کاربردهای نظامی بازمی‌گردد.

در جنگ جهانی دوم یکی از مشکلات جدی وسایل‌نقلیه نظامی، توقف در میدان نبرد به‌دلیل پنچر شدن بود. ارتش‌ها نیاز به راه‌حلی داشتند تا خودرو حتی با وجود آسیب به تایر، به‌حرکت خود ادامه دهد. نخستین نمونه‌های ابتدایی، تایرهای تقویت‌شده با لایه‌های ضخیم یا تایرهای توپر (solid) بودند که دوام بالا اما سواری خشن و کنترل‌پذیری پایین داشتند.

با پیشرفت علم مواد و مهندسی مکانیک در دهه ۱۹۸۰، شرکت‌هایی مانند میشلن (Michelin)، بریجستون (Bridgestone) و دنلوپ (Dunlop) شروع به‌توسعه لاستیک‌هایی کردند که در صورت از دست رفتن فشار باد، بدون تخریب ساختاری بتوانند چند ده کیلومتر عملکرد داشته باشند.

نخستین تایر ران‌فلت تجاری را میشلن با سیستم PAX معرفی کرد؛ اما به‌دلیل پیچیدگی ساختار، هزینه‌ بالا و نیاز به تجهیزات خاص، چندان فراگیر نشد. تا این‌که در دهه ۲۰۰۰، BMW به‌عنوان یکی از نخستین خودروسازانی که به‌طور گسترده از این فناوری استفاده کرد، مدل‌های سری ۵ و سری ۳ خود را بدون زاپاس و صرفا با ران‌فلت عرضه کرد. وقتی تایر معمولی در سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت ناگهان پنچر می‌شود، کنترل خودرو ممکن است از دست برود. اما ران‌فلت اجازه می‌دهد حتی بدون هوا، خودرو تا ۸۰ کیلومتر با سرعتی حدود ۸۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کند.

با ران‌فلت دیگر نیازی به ایستادن در شانه‌ جاده، مخصوصا در بزرگراه‌ها یا مناطق ناامن نیست. به‌راحتی به‌مسیر ادامه می‌دهید تا به‌مکان مناسب برای تعمیر برسید. خودروسازها می‌توانند با حذف تایر زاپاس، وزن خودرو را کاهش دهند (معمولا تا ۲۰ کیلوگرم) و فضای صندوق را افزایش دهند. هرچند جزئی، ولی با حذف زاپاس و کاهش وزن، مصرف سوخت اندکی پایین می‌آید که در کلاس‌های هیبریدی یا برقی بیشتر محسوس است. البته به‌دلیل دیواره‌های سخت‌تر، این تایرها ضربات جاده را بیشتر به‌کابین منتقل می‌کنند.

بنابراین در خودروهایی که به نرمی سواری حساس هستند (مثل سدان‌های لوکس)، گاهی حس ناخوشایندی ایجاد می‌شود. یک لاستیک ران‌فلت معمولا ۳۰ تا ۶۰ درصد گران‌تر از معادل معمولی خودش است. به‌عنوان مثال اگر یک تایر استاندارد ۵ میلیون‌تومان باشد، ران‌فلت آن حدود ۷ تا ۹ میلیون خواهد بود.

در بسیاری از موارد، تایرهای ران‌فلت پس از پنچر شدن قابلیت تعمیر ندارند (مخصوصا اگر مسافت زیادی پس از پنچری طی شده باشد). یعنی هزینه تعویض کامل تحمیل می‌شود. لاستیک‌های ران‌فلت نیاز به دستگاه‌های خاص برای نصب و باز کردن دارند و همه‌ تعمیرگاه‌ها این تجهیزات را ندارند؛ مخصوصا در مناطق روستایی یا کشورهای درحال‌ توسعه. اکثر لاستیک‌های ران‌فلت پس از پنچری کامل می‌توانند حدود ۸۰ کیلومتر با سرعتی بین ۵۰ تا ۸۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنند.

این عدد ممکن است بسته به برند، دما، وزن خودرو و شرایط مسیر متغیر باشد. اگر با سرعت بالا یا در شرایط سنگین (مسیر خاکی، بار سنگین، شیب زیاد) حرکت کنید، عمر باقی‌مانده ممکن است به زیر ۳۰ کیلومتر کاهش یابد. بسیاری از مالکان ب‌ام‌و، خصوصا در مناطق با جاده‌های نامناسب، از سواری خشک ران‌فلت شکایت دارند و در اولین فرصت آن را با تایر معمولی جایگزین می‌کنند. اما از سوی دیگر افرادی که در مناطق شهری تردد می‌کنند و برایشان ایمنی و عدم توقف اهمیت دارد، از آن رضایت کامل دارند.

اگر حتی یک ‌بار فشار کامل باد از بین رفته باشد و تایر بیش از ۵ کیلومتر در این وضعیت حرکت کرده باشد، بررسی تخصصی لازم است. در بسیاری از موارد لاستیک دیگر قابل استفاده نیست و باید تعویض شود. به‌همین دلیل هزینه مالکیت بلندمدت این تایرها بیشتر است. در آینده نزدیک، با پیشرفت فناوری تایرهای بدون هوا (Airless Tires)، ممکن است لاستیک‌های ران‌فلت به مرحله‌ای از بلوغ نهایی برسند. میشلن و بریجستون درحال تست تایرهای غیرپنچر Uptis و Tweel هستند که نیازی به هوا ندارند و در برابر پنچری کاملا مقاوم به‌شمار می‌روند.